Volgens Joseph Campbell zijn er in elk heldenverhaal drie delen terug vinden. Hij noemt deze drie delen: vertrek, inwijding en terugkeer. In de symbooltaal van het verhaal van De Wildeman kunnen we deze drie delen ook ‘het woud in gaan’, ‘de poel leeg scheppen’ en ‘terugkeren met de wildeman’ noemen. Deze drie delen van De Reis van de Held en het verhaal van De Wildeman staan symbool voor de avontuurlijke reis die we door onze binnenwereld kunnen maken.
Vertrek
In ons onbewuste kunnen we (beperkende) overtuigingen tegen komen waarvan we niet eens wisten dat we ze hadden. Oude emoties die zo lang onderdrukt zijn dat ze beestachtige vormen hebben aangenomen. En verlangens die zo primitief of taboe zijn dat we er het liefst met een grote boog omheen lopen. In de terminologie van De Reis van de Held wordt de reis naar binnen daarom ook wel de afdaling in de onderwereld genoemd. Dat maakt de reis naar binnen enerzijds zo heerlijk avontuurlijk! Anderzijds maakt het ook dat we er als mens erg veel weerstand tegen kunnen hebben. Bijvoorbeeld omdat we bang zijn om anderen iets aan te doen wanneer we contact maken met onze opgekropte woede. Of bang zijn om door anderen afgewezen of veroordeeld te worden wanneer we eerlijk uitspreken wat onze wensen of grenzen zijn.
Het is dan ook niet voor niets dat veel mensen – wanneer zij geconfronteerd worden met ongemakkelijke signalen uit hun binnenwereld – op zoek zijn naar een quick fix. Het liefste eentje waarbij je niet zoveel – of beter nog, helemaal niets – van dit alles hoeft te voelen. Nadat ik voor het eerst een heftige golf van oude onderdrukte woede en verdriet door mijn lichaam had voelen stromen, maakte ik mijzelf in elk geval wijs dat ik de bodem van de poel al wel bereikt had. En ging verder met mijn leven, zonder dat er ècht iets veranderd was.
In De Reis van de Held staat dit bekend als De weigering van de oproep om op avontuur te gaan. In het verhaal van De Wildeman wordt dit onder andere gesymboliseerd door de koning, die – nadat een vreemde jager op de bodem van een diepe poel in het woud een wildeman gevonden heeft – de wildeman opsluit in een kooi en op straffe van de dood verbiedt om de kooi ooit te openen.
Het effect van deze weigering is dat de problemen in de bekende wereld van de held nog groter worden. In het verhaal van De Wildeman wordt dit onder andere gesymboliseerd door de zoon van de koning die zijn gouden bal in de kooi van de wildeman laat valen. Je zou kunnen zeggen dat de gouden bal hierbij symbool staat voor zijn levenskracht en levensvreugde. En dat is precies wat we verliezen wanneer we onze authentieke emoties en verlangens blijven onderdrukken. In mijn geval leidde dat uiteindelijk tot een zware burn-out. Terwijl ik daar nog van aan het herstellen was, overleed eind 2007 mijn eerste vrouw en de moeder van onze 4 kinderen op 39-jarige leeftijd door een acute hartstilstand.
Hiermee was mijn grootste angst, namelijk de angst om door mijn vrouw verlaten te worden, werkelijkheid geworden. Voor mij was dit een drempel-ervaring. Door de trainingen ‘Omgaan met verlieservaringen’ die ik enkele jaren daarvoor aan vrijwilligers in de terminale zorg gegeven had, wist ik in theorie dat zowel onze vier jonge kinderen als ik ondanks dit ingrijpende verlies weer gelukkig konden zijn. Mits we dwars door alle gevoelens van angst, woede en verdriet heen zouden gaan. En ik was vast besloten om alles te doen wat nodig was om deze theorie in de praktijk te brengen. Alhoewel ik al een jaar of 10 met workshops en trainingen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling bezig was, begon mijn reis naar binnen nu pas echt.
Inwijding
In het verhaal van De Wildeman wordt dit beslissende moment, waarop we er bewust voor kiezen om in ons onbewuste op avontuur te gaan, gesymboliseerd door de prins die het woud in gaat om de hulp van IJzerhans in te roepen. Mijn persoonlijke ervaring is dat dit in de praktijk om een flinke dosis lef en een bewust genomen besluit vraagt.
Er is lef voor nodig, omdat we in onze binnenwereld delen van ons zelf tegen zullen komen die we niet voor niets onderdrukt hebben. Bijvoorbeeld omdat in onze familie of cultuur het uiten van bepaalde gevoelens of verlangens taboe was of is. Of omdat er in ons leven dingen gebeurd zijn, die zeer bedreigend of traumatisch voor ons waren.
Er is een bewust genomen besluit voor nodig, omdat het op zijn zachts gezegd onplezierig is om de pijn van een bedreigende situatie of traumatische gebeurtenis alsnog in ons fysieke lichaam te voelen. Bovendien zijn we instinctief geneigd om deze pijn keer op keer uit de weg te gaan.
Wat ons desondanks kan helpen om uit vrije wil de avontuurlijke stap in het onbekende te zetten, is de belofte die in de symboliek van zowel De Reis van de Held als het verhaal van De Wildeman besloten ligt. Namelijk dat er in onze binnenwereld een bijzondere schat te vinden is. En dat we door Het Pad van de Wildeman te lopen niet alleen onze eigen gouden bal terug krijgen, maar ook de beschikking krijgen over alle schatten die IJzerhans bezit. In ons onbewuste zijn namelijk niet alleen onderdrukte emoties, beperkende overtuigingen en verboden verlangens te vinden. Maar ook al onze talenten die nog niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Die talenten kunnen zowel op lichamelijk niveau (als praktische vaardigheden), op zielsniveau (als empathisch vermogen) en op geestelijk niveau (als voorstellingsvermogen, heldere intuitie en/of inspiratie) tot uiting komen.
Terugkeer
Net zoals we weerstand of moeite kunnen hebben om aan de avontuurlijke reis te beginnen, zo kan het ook lastig zijn om met dat wat we in onze binnenwereld ervaren of gevonden hebben weer in de gewone wereld terug te keren. We hebben tijd nodig om het nieuwe te integreren en het oude definitief los te laten. En soms ook een uitnodigende vraag om dat wat we in onze binnenwereld ervaren of gevonden hebben met de wereld te delen. Volgens het Campbell is dat laatste wel waar het uiteindelijk om gaat: “De reis van de mythologische held kan incidenteel bovengronds zijn; fundamenteel is het een reis naar binnen – naar diepten waar duistere weerstanden worden overwonnen en lang verloren gegane, vergeten krachten weer tot leven worden gewekt, om ter beschikking te worden gesteld voor de transformatie van de wereld”.
Vandaar dat ik deze blog afsluit met de vraag waar ik deze blog mee begon: “Welke innerlijke schat heb jij de wereld in te brengen?” En welke bijdrage kan en wil jij daarmee leveren aan de transformatie van de wereld? Een wereld die niet alleen prettig is voor jouw zelf, maar ook voor alle andere mensen? En voor onze ((achter)klein)kinderen? En hun ((achter)klein)kinderen?
Tijdens Expeditie Wildeman bieden we nadrukkelijk ruimte om hierover met elkaar van gedachten te wisselen. Vormen te vinden om elkaar als mannen te ondersteunen bij het in de wereld brengen van onze innerlijke schatten. En te oefenen met hier en nu waarnemen wat er door ons gedaan wil worden. En daar ook naar te handelen ;-).